Thiết kế văn phòng: hành trình phát triển từ những năm 1970 đến nay

Thiết kế văn phòng không chỉ là câu chuyện về bố cục và nội thất, mà còn phản ánh cách con người làm việc, giao tiếp và sáng tạo qua từng thời kỳ. Từ những không gian mở mang dáng dấp nhà máy của thập niên 1970 đến mô hình làm việc linh hoạt sau năm 2020, thiết kế văn phòng đã trải qua nhiều bước chuyển quan trọng, gắn liền với công nghệ và nhu cầu của người lao động.

Thiết kế văn phòng thập niên 1970: Mô hình truyền thống

Thập niên 1970 là giai đoạn đặt nền móng cho thiết kế văn phòng hiện đại, nhưng vẫn chịu ảnh hưởng nặng nề từ tư duy quản lý tập trung.

Không gian làm việc thời kỳ này mang dáng dấp của sàn nhà máy với thiết kế mở, sử dụng nhiều vật liệu đặc trưng như thảm trải sàn, nhựa, vinyl màu trơn và đồ nội thất có màu sắc táo bạo như xanh bơ, cam. Tuy nhiên, song song với đó là sự trỗi dậy của mô hình văn phòng “tế bào riêng”.

Người lao động bắt đầu mong muốn kiểm soát tốt hơn về nhiệt độ, âm thanh và thông gió. Quyền lợi nhân viên được chú ý nhiều hơn, dẫn đến việc xuất hiện các phòng làm việc riêng, chủ yếu dành cho cấp quản lý, trong khi nhân viên hành chính vẫn làm việc ở khu vực mở trung tâm.

Cũng trong giai đoạn này, thảm lát sàn dạng mô-đun lần đầu tiên xuất hiện. Dù thiết kế còn đơn giản, chủ yếu là các tấm đơn màu, nhưng chúng mang lại sự linh hoạt vượt trội, đáp ứng nhu cầu thay đổi bố cục của môi trường văn phòng đang dần phát triển.

Thiết kế văn phòng thập niên 1980: Xu hướng mở đầu hiện đại

Bước sang thập niên 1980, thiết kế văn phòng chịu tác động mạnh mẽ từ sự phát triển nhanh chóng của công nghệ.

Máy tính cá nhân, máy in và máy fax bắt đầu xuất hiện phổ biến tại nơi làm việc. Điều này buộc không gian văn phòng phải linh hoạt hơn, hiệu quả hơn trong việc bố trí hạ tầng kỹ thuật. Sàn nâng và trần treo được tích hợp để đáp ứng nhu cầu đi dây cáp phức tạp.

Tuy vậy, thiết kế văn phòng thời kỳ này lại ít chú trọng đến trải nghiệm con người. Văn phòng được tổ chức theo thứ bậc rõ ràng. Nhân viên làm việc tại các trạm cố định, trong những không gian chia ô bán kín. Quyền riêng tư được đề cao, nhưng đổi lại là cảm giác cô lập và thiếu kết nối.

Nội thất văn phòng bắt đầu có những cải tiến về công thái học. Các hệ thống bàn làm việc tích hợp vách ngăn, lưu trữ cá nhân ra đời, đặt nền móng cho những mô hình thảm văn phòng sau này.

Thiết kế văn phòng thập niên 1990: Văn phòng mở và tương tác

Thập niên 1990 đánh dấu một bước chuyển quan trọng khi văn phòng trở nên kết nối hơn bao giờ hết.

Internet và máy tính trở thành công cụ làm việc thiết yếu. Ánh sáng, chỗ ngồi và không gian riêng tư được cải tiến để phục vụ nhu cầu làm việc với màn hình trong thời gian dài. Sự xuất hiện của máy tính xách tay và điện thoại di động mang lại cho nhân viên nhiều tự do hơn trong cách làm việc.

Thiết kế văn phòng bắt đầu chú trọng đến hợp tác và giao tiếp. Đồ nội thất mô-đun linh hoạt cho phép dễ dàng thay đổi bố cục theo nhu cầu của nhóm. Không gian làm việc chung, khu trao đổi ý tưởng và phòng họp linh hoạt dần trở nên phổ biến.

Song song với đó, sàn nhà mô-đun cũng có bước phát triển mạnh. Công nghệ sản xuất mới cho phép đa dạng màu sắc và hoa văn hơn. Yếu tố thẩm mỹ của sàn bắt đầu đóng vai trò quan trọng, bên cạnh chức năng truyền thống.

Thiết kế văn phòng thập niên 2000: Công nghệ và tiện ích

Bước vào thiên niên kỷ mới, thiết kế văn phòng tiếp tục thay đổi theo nhịp phát triển của công nghệ số.

Điện thoại di động và laptop ngày càng nhỏ gọn, phổ biến. Lưu trữ kỹ thuật số giúp giảm nhu cầu không gian vật lý. Văn phòng dần thu hẹp diện tích cho mỗi cá nhân, thay vào đó là các khu vực làm việc chung linh hoạt.

Không khí làm việc trở nên thoải mái hơn. Quy định trang phục bớt cứng nhắc. Thiết kế bắt đầu để lộ các yếu tố kỹ thuật như tường gạch, ống thông gió, tạo cảm giác gần gũi và cá nhân hóa.

Đây cũng là giai đoạn khái niệm sức khỏe tại nơi làm việc được chú trọng. Vật liệu tự nhiên, tái chế và giải pháp thân thiện môi trường dần được đưa vào thiết kế văn phòng, đặt nền tảng cho xu hướng bền vững sau này.

Thiết kế văn phòng từ 2010 đến nay: Linh hoạt, sáng tạo và bền vững

Thế hệ lao động trẻ kỳ vọng nhiều hơn từ môi trường làm việc. Văn phòng không chỉ là nơi làm việc, mà còn là không gian thể hiện văn hóa doanh nghiệp. Các tiện ích như quán cà phê, khu thư giãn, phòng gym, phòng chơi game được tích hợp để thu hút và giữ chân nhân tài.

Thiết kế sinh thái ngày càng phổ biến. Ánh sáng tự nhiên, cây xanh và vật liệu lấy cảm hứng từ thiên nhiên được đưa vào không gian làm việc. Vật liệu lát sàn được lựa chọn dựa trên công năng từng khu vực, với bề mặt cứng cho khu vực lưu thông và thảm cho không gian cần sự êm ái, yên tĩnh.

Từ đầu thập niên 2020, đại dịch COVID-19 đã định nghĩa lại vai trò của văn phòng. Làm việc kết hợp trở thành xu hướng. Văn phòng được thiết kế linh hoạt hơn, tập trung vào hợp tác, sáng tạo và sự thoải mái khi quay trở lại làm việc trực tiếp.

Hành trình phát triển của thiết kế văn phòng từ những năm 1970 đến nay cho thấy sự thay đổi sâu sắc trong cách con người làm việc và tương tác. Từ mô hình truyền thống, đề cao kiểm soát, đến không gian linh hoạt, sáng tạo và bền vững, thiết kế văn phòng ngày càng hướng đến con người. Hiểu rõ quá trình này giúp doanh nghiệp tạo ra môi trường làm việc phù hợp, nâng cao hiệu suất và giá trị lâu dài.

>>> Xem thêm: Lựa chọn thảm văn phòng phù hợp với không gian và phong cách thiết kế